တိုင္(ရွမ္း)တိုင္းရင္းသားတို႔၏တံခါးဖြင့္ပြဲေတာ္
တံခါးဖြင့္ႏွင့္တံခါးပိတ္ပဲြေတာ္သည္ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာကိုယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းၾကေသာတိုင္(ရွမ္း)၊ပုေလာင္၊အားခ်န္း၊ တယ္ေအာင္တိုင္းရင္းသားတို႔၏ ဘာသာေရးဆိုင္ရာပြဲေတာ္ျဖစ္ပါသည္။တိုင္တိုင္းရင္းသားတို႔၏တံခါးပိတ္ႏွင့္တံခါးဖြင့္ပြဲေတာ္သည္ပိုမိုၿပီးစံျပပံုစံရွိၿပီးဘာသာေရးပိုဆန္ပါသည္။တံခါးပိတ္ပြဲေတာ္ကိုတိုင္တို႔၏ ဘာသာစကားအရ “ေဟာင္၀ါဆာ့”ဟု ေခၚဆိုၾကၿပီး ဗုဒၶတရားေတာ္ကို နာခံရန္အခ်ိန္သို႔၀င္ေရာက္ျခင္းဟု အဓိပၸါယ္ရပါသည္။ ႏွစ္စဥ္တိုင္သကၠရာဇ္ (၉) လ (၁၅) ရက္ေန႔ (တ႐ုတ္ျပကၡဒိန္ ၆ လလယ္) မွာ တံခါးပိတ္ပြဲသတ္မွတ္ထားသည္။(၃)လအတြင္းက်င္းပရေသာဗုဒၶတရားေတာ္ကိုနာခံျခင္းၿပီးဆံုးေသာရက္(တိုင္သကၠရာဇ္ ၁၂ လ ၁၅ ရက္ေန႔) တြင္တံခါးဖြင့္ပြဲက်င္းပရသည္။တံခါးဖြင့္ပြဲကိုတိုင္တို႔၏ဘာသာစကားအရ“ေအာက္၀ါဆာ့”ဟုေခၚဆိုၿပီးဗုဒၶတရားေတာ္ကိုနာခံၿပီးထြက္လာျခင္းဟုအဓိပၸါယ္ရပါသည္။ဗုဒၶတရားေတာ္ကိုနာခံျခင္းအစႏွင့္အဆံုးပြဲေတာ္သတ္မွတ္ထားျခင္းျဖစ္ရာစိတ္၀င္စားရန္အလြန္ပင္ေကာင္းလွပါသည္။ထိုတံခါးပိတ္ပြဲႏွင့္ဖြင့္ပြဲတို႔ကိုေရွးေခတ္ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္တို႔မိုးရာသီအတြင္းအနားယူသည့္ဓေလ့မွ ဆင္းသက္လာဟန္ရွိသည္ဟု အမ်ားကလက္ခံထားၾကသည္။ (၃)လအတြင္းတံခါးပိတ္သည္မွာဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔သီလေစာင့္ဥပုသ္ျပဳၾကျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
တံခါးပိတ္ပြဲက်င္းပသည့္ေန႔မွာတိုင္တိုင္းရင္းသားရြာအတြင္းပြဲေတာ္ရက္အေငြ႔အသက္မ်ားျဖင့္ဖံုးလႊမ္းလ်က္ရိွေနပါသည္။နံနက္မိုးလင္းလွ်င္လင္းခ်င္းအိမ္တိုင္းအိမ္တိုင္းတြင္ေကာက္ညႇင္းေပါင္းႏွင့္မုန္႔ပဲသေရစာမ်ားခ်က္လုပ္ရန္၊အိမ္နီးခ်င္းေဆြမ်ိဳးမ်ားထံေပးပို႔ရန္၊ထမင္း၀ိုင္းမ်ားကိုျပင္ဆင္ရန္အလုပ္မ်ားေနၾကပါေတာ့သည္။တံခါးပိတ္ပြဲ (၃) လအတြင္းဘုရားေက်ာင္းကန္သို႔ သြားေရာက္ၿပီး ဘုန္းေတာ္ႀကီးထံတရားနာရသည္မွာအဓိကလုပ္ေဆာင္ရမည့္အလုပ္တစ္ခုပင္
ျဖစ္ပါသည္။ဘုန္းေတာ္ႀကီးေဟာၾကားသည့္အေၾကာင္းအရာမ်ားမွာဗုဒၶ၀င္သမိုင္အေၾကာင္းမ်ား၊ဗုဒၶတရားေတာ္မ်ားပါ၀င္ေနရာတရားနာပရိသတ္မ်ားအားနိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းတရားမ်ားသေဘာေပါက္နားလည္ေစမည္ ျဖစ္ပါသည္။တံခါးပိတ္ပြဲမွအစတံခါးဖြင့္ပြဲအထိ(၃)လတာကာလအေတာအတြင္းတိုင္တိုင္းရင္းသားတို႔သည္မဂၤလာေဆာင္ပြဲမက်င္းပရပါ။အိမ္သစ္ေဆာက္လုပ္ျခင္း၊ခရီးေ၀းထြက္ျခင္းမ်ားကိုလည္းလုပ္ေဆာင္ျခင္းမျပဳလုပ္ရပါ။အာ႐ံုစုစည္းၿပီးလယ္အလုပ္၊ကုန္ထုတ္လုပ္ျခင္းအလုပ္လုပ္ေဆာင္ရသည္။ဘုရားေက်ာင္းကန္သို႔သြားၿပီးဘုရားရွိခိုးရသည္။ တရားအလုပ္လုပ္ ရသည္။ဘာသာေရးကိုင္း႐ိႈင္းသူသက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားသည္မိမိအသိတရား
ျဖင့္ သီလေစာင့္ဥပုသ္ျပဳၾကသည္။ အက်ႌအျဖဴ ေခါင္းေပါင္းအျဖဴမ်ားကို ၀တ္ဆင္ၾကရသည္။တခါတရံဘုရားေက်ာင္းကန္မွာေနထိုင္ၾကရသည္။ (၇) ရက္တစ္ႀကိမ္ က်င္းပေသာ ဘာသာေရးပြဲမ်ား က်င္းပၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္ ေရာက္ရွိလွ်င္ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဓမၼမိတ္ေဆြမ်ားသည္အစားအစာ၊ဖေယာင္းတိုင္အေမႊးတိုင္မ်ားကိုယ္စီျဖင့္ဘုရား၀တ္ျပဳၾကသည္။ဘုန္းေတာ္ႀကီးထံတရားနာၾကရသည္။ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားကလည္း၀ိနည္းအေၾကာင္း၊သီလအေၾကာင္း၊ ဗုဒၶ၀င္အေၾကာင္းတို႔ကို ေဟာၾကားေတာ္မူၾကသည္။ (၃) လ ျပည့္ ေသာတံခါးပိတ္ပြဲၿပီးဆံုးသည့္တိုင္သကၠရာဇ္(၁၂)လ(၁၅)ရက္ေန႔သို႔ေရာက္ရွိေသာအခါတံခါးပိတ္ပြဲေတာ္ကိုက်င္းပၾကပါေတာ့သည္။ညသို႔ေရာက္ရွိေသာအခါဘုရားေက်ာင္း၀င္းအတြင္းမီးပန္းမ်ားလႊတ္ျခင္း၊မီးပံုးပ်ံလႊတ္
တင္ၾကျခင္း၊ကပြဲမ်ားတင္ဆက္ၾကျခင္း၊မီးပံုးမ်ားရြာအႏံွ႔လွည့္လည္ၾကျခင္းစသည္ျဖင့္က်င္းပၾကရာဥပုသ္လၿပီးဆံုးေၾကာင္းကိုက်င္းပၾကပါေတာ့သည္။ တံခါးဖြင့္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္းေဖာ္ျပၾကပါေတာ့သည္။ထိုညေက်ာ္လြန္ၿပီးေသာအခါတိုင္တိုင္းရင္းသားရြာမ်ားအတြင္းပံုမွန္အေနအထားသို႔ျ
ပန္လည္ေရာက္ရွိသြားကာဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသာမန္လူအမ်ားသည္ ခရီးေ၀းသို႔ထြက္ခြါျခင္း၊ အိမ္ၿခံမ်ားျပဳျပင္တည္ေဆာက္ျခင္း၊ ကာလသားလူငယ္ ေမာင္မယ္မ်ား သမီးရည္းစားထား
ၾကျခင္း၊ ခ်စ္ေသာသူမ်ား ထိမ္းျမားမဂၤလာေဆာင္ျခင္း စသည္တို႔ကိုျပန္လည္လုပ္ေဆာင္ ႏိုင္
ၾကပါေတာ့သည္။
