စန္းရွီျပည္နယ္တြင္တည္ရိွေသာဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔ေဟာင္းသည္ႏွစ္ေပါင္း(၂၇၀၀)ရွိေသာသမိုင္း
၀င္ယဥ္ေက်းမႈနာမည္ႀကီးၿမိဳ႔ေဟာင္းတစ္ၿမိဳ႔ျဖစ္ပါသည္။တ႐ုတ္ျပည္လက္ရွိထိန္းသိမ္းမႈအျပည့္စံုဆံုးေသာၿမိဳ႔ေဟာင္း(၄)ၿမိဳ႔အနက္တစ္ၿမိဳ႔အပါအ၀င္ျဖစ္ပါသည္။တ႐ုတ္ျပည္္၏ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႔တစ္ၿမိဳ႔အေနျဖင့္“ကမၻာ့ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္စာရင္း၀င္”အျဖစ္ေလွ်ာက္ထားရာမွာေအာင္ျမင္မႈရရွိသည့္တစ္ခုတည္းေသာၿမိဳ႔ေဟာင္းလည္းျဖစ္ပါသည္။စန္းရွီဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔ေဟာင္းသည္(၁၉၉၇)ခုႏွစ္ဒီဇင္ဘာလမွာ“ကမၻာ့ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္စာရင္း၀င္”အျဖစ္တရား၀င္အသိအမွတ္ျပဳသတ္မွတ္ျခင္းခံရပါသည္။
စန္းရွီဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔ေဟာင္းသည္ခရစ္ႏွစ္မေပၚမီ(ဘီစီ၈၂၇--၇၈၂)ႏွစ္က်ိဳရႊမ္၀မ္းမင္းလက္
ထက္မွာထူေထာင္ခဲ့ပါသည္။အေနာက္က်ိဳေခတ္စစ္သူႀကီးယီက်ိဖူစစ္စခန္းခ်ခဲ့ေသာေနရာျဖစ္ပါသည္။(ဘီစီ၂၂၁)ခုႏွစ္မွာခ်င္းအင္ပါယာအုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ကာလမွာဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔သည္ခ႐ိုင္ၿမိဳ႔တစ္ၿမိဳ႔
ျဖစ္လာရာမွယေန႔ထက္တိုင္ျဖစ္သည္။ေခတ္အဆက္ဆက္ေျပာင္းလဲလာခဲ့ၿပီးယေန႔ဆိုလွ်င္ၿပီး
ျပည့္စံုေသာစံျပလက္က်န္ၿမိဳ႔ေဟာင္းတစ္ၿမိဳ႔ျဖစ္ေနပါသည္။ယခုျမင္ေတြ႔ေနရေသာဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔သည္မင္ဟုန္း၀ူဘုရင္ေခတ္(ခရစ္ႏွစ္၁၃၇၀)ခုႏွစ္မွာခ်ဲ႔ထြင္ျပဳျပင္ေဆာက္လုပ္ခဲ့ေသာၿမိဳ႔ပံုစံျဖစ္ေနပါသည္။ ခ်ဲ႔ထြင္ေဆာက္လုပ္ခဲ့ေသာဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔သည္ ႀကီးမားက်ယ္၀န္းလွပါသည္။ၿမိဳ႔ပတ္လည္အနား(၆.၄)ကီလိုမီတာရွည္လ်ားပါသည္။စန္းရွီျပည္နယ္တြင္သာမကတ႐ုတ္ျပည္အတြင္းမွာပင္သမိုင္းသက္တမ္းအၾကာရွည္ဆံုး၊ထည္၀ါခန္႔ညားမႈအႀကီးမားဆံုးေသာၿမိဳ႔တံတိုင္းရွိသည့္ၿမိဳ႔ေဟာင္းတစ္ၿမိဳ႔ျဖစ္ေနပါသည္။တ႐ုတ္ျပည္ျပည္လံုးဆိုင္ရာအေလးေပးထိန္းသိမ္းရမည့္ေရွး
ေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈၿမိဳ႔စာရင္းမွာထိပ္ဆံုးပါ၀င္ေနေသာၿမိဳ႔တစ္ၿမိဳ႔ျဖစ္ေနပါသည္။
ဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔ေဟာင္းသည္အၾကာရွည္ဆံုးေသာသမိုင္းရွိၿပီးေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈအေမြ
အႏွစ္လည္းအမ်ားအျပားရွိပါသည္။(၁၇)ရာစုႏွစ္-(၁၉)ရာစုႏွစ္၏သမိုင္း႐ုပ္ပံုလႊာကိုထင္ရွားစြာေတြ႔ျမင္ေနရပါသည္။မင္-မန္ခ်ဴးအင္ပါယာ၏အႏုပညာသမိုင္းျပတိုက္လည္းျဖစ္ပါသည္။ေရွးေခတ္အေဆာက္အဦးႏွင့္ေရွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ားသည္အေရအတြက္မ်ားျပားၿပီးအဆင့္အတန္းျမင့္မားလွပါသည္။တ႐ုတ္ေရွးေခတ္ၿမိဳ႔ျပေျပာင္းလဲမႈ၊ၿမိဳ႔ျပအေဆာက္အဦး၊လူအမ်ားေနထိုင္မႈပံုစံႏွင့္႐ိုး
ရာယဥ္ေက်းမႈဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကိုေလ့လာရန္အတြက္အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေသာသမိုင္း၊အႏုပညာ၊သိပၸံ
နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာတန္ဖိုးမ်ားရွိပါသည္။
(၁၉၉၇)ခုႏွစ္ကုလသမဂၢသိပၸံႏွင့္ယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႔အစည္းအထူးကိုယ္စားလွယ္ထ်န္က်ံဳတန္႔
သည္ဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔ေဟာင္းကိုလာေရာက္လည္ပတ္စဥ္“ဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔ေဟာင္းကမၻာတစ္လႊား
ေက်ာ္ၾကား”ဟုခ်ီးမြမ္းေရးသားသြားပါသည္။ကုလသမဂၢသိပၸံႏွင့္ယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႔အစည္းကဖိန္
ေယာင္ၿမိဳ႔ေဟာင္းကိုဤသို႔တန္ဖိုးျဖတ္ထားပါသည္။“ဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔ေဟာင္းသည္တ႐ုတ္ဟန္အ
မ်ိဳးသားမ်ားမင္-ခ်င္းေခတ္္၏အေကာင္းဆံုးစံျပျဖစ္သည္။ ဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔ေဟာင္းသည္၄င္း၏ ေရွး
႐ိုးထူးျခားခ်က္အားလံုးကိုထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ခဲ့သည္။တ႐ုတ္ျပည္သမိုင္း၏အတြင္းတြင္လံုး၀တမူထူးျခားေသာယဥ္ေက်းမႈ၊လူမႈေရး၊စီးပြားေရးႏွင့္ဘာသာေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ၏အၿပီးျပည့္ဆံုး
ေသာပန္းခ်ီးကားခ်ပ္ႀကီးပင္ျဖစ္ေနပါေတာ့သည္။”
ဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔ေဟာင္းကိုေရာက္ရွိလာသူမ်ားကဤသို႔ေျပာဆိုၾကသည္။“ဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔ေဟာင္း
ကို၀င္လိုက္သည္ႏွင့္ႀကီးမားေသာသမိုင္းျပတိုက္တစ္ခုအတြင္းသို႔၀င္ေရာက္သြားသည္ႏွင့္တူေနပါသည္။”
ဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔ေဟာင္းသည္တ႐ုတ္ဟန္လူမ်ိဳးတို႔၏႐ိုးရာၿမိဳ႔ျပစီမံကိန္းအေတြးအျမင္ျဖင့္ခင္း
က်င္းထားသိုေဆာက္လုပ္ထားေသာခ႐ိုင္ၿမိဳ႔တစ္ၿမိဳ႔ျဖစ္ပါသည္။အလံုပိတ္ထားေသာၿမိဳ႔အတြင္း
ၿမိဳ႔ေတာ္ပင္မအေဆာက္အဦးကိုအလယ္ဗဟိုထားၿပီးလမ္းမႀကီး(၄)သြယ္၊လမ္းသြယ္(၈)ေၾကာင္းႏွင့္လမ္းေျမႇာင္ေပါင္း(၇၂)ခုျဖင့္ေရာယွက္ဖြဲ႔စည္းထားပါသည္။ရွင္းလင္းသည္၊စနစ္က်သည္။ၿမိဳ႔တြင္းလူေနအိမ္မ်ားသည္တေျပးညီမီးခိုးေရာင္အုတ္ျြကပ္အမိုးတ႐ုတ္႐ိုးရာေလးမ်က္ႏွာအိမ္ခန္းစုမ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။ဗဟိုမ်ဥ္းထင္ရွားၿပီးဘယ္ညာႏွစ္ဖက္ညီညာသည္။အထူးသျဖင့္အုတ္စီလိုဏ္ဂူပံုစံလူေနအိမ္မ်ားသည္ေက်းရြာဓေလ့ကိုေပၚလြင္ေနသည္။တစ္ၿမိဳ႔လံုးတြင္ေရွးေဟာင္းေလးမ်က္ႏွာအိမ္ခန္းစုေပါင္း(၃၇၉၇)ေဆာင္ဆက္လက္က်န္ရွိေနပါသည္။ထိုအထဲအေဆာင္(၄၀၀)ေက်ာ္သည္ေကာင္းမြန္စြာထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ဆဲပင္ရွိေနပါသည္။ထို႔ျပင္ၿမိဳ႔တြင္းမွာအရြယ္အစားအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိေသာဘုရားေက်ာင္းမ်ား၊ဆိုင္ခန္းမ်ားလည္းရွိပါေသးသည္။ထိုထူးျခားသည့္အေဆာက္အဦးအမ်ိဳးမ်ိဳးသည္မင္-ခ်င္းအင္ပါယာေခတ္မွစည္ကားေသာၿမိဳ႔ေနလူတန္းစားဘ၀ကိုေဖာ္က်ဴးထားေနပါသည္။
ေရွးက်သည့္ဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔ေဟာင္းသည္ထြန္းလင္းေတာက္ပေနပါသည္။ဆြဲေဆာင္အားအ
ျပည့္ရွိေနပါသည္။ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈၿမိဳ႔ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားသည္စီးပြားေရးသမားမ်ား၏ဖ်က္ဆီးမႈေၾကာင့္တစတစတိမ္ေကာေပ်ာက္ကြယ္ေနသည့္ယခုအခ်ိန္အခါမ်ိဳးမွာဖိန္ေယာင္ၿမိဳ႔
သည္ေရွးေဟာင္းအေမြအားလံုးကိုထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ဆဲပင္ျဖစ္သည္။တ႐ုတ္သမိုင္းဖြံ႔ၿဖိဳးမႈတြင္တမူထူးျခားေသာယဥ္ေက်းမႈ၊လူမႈေရး၊စီးပြားေရးႏွင့္ဘာသာေရးအတြက္တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးျပည့္စံု
ေသာပန္းခ်ီကားခ်ပ္ႀကီးတစ္ခ်ပ္ျဖစ္ေနပါေတာ့သည္။